Zashtoto e na skrito... Khristiyanskiyat svetogled v tvorchestvoto na Atanas Dalchev

Atanas Dałczew (1904, Saloniki – 1978, Sofia) – bułgarski poeta, krytyk, aforysta, tłumacz. Jako syn prawnika i posła do parlamentu osmańskiego lata 1908–1912 spędził w Stambule, gdzie rozpoczął edukację w szkole bułgarskiej. Po wybuchu I wojny bałkańskiej (1912) jego rodzina wróciła do Salonik, a w 1914 r. przeniosła się do Sofii. Ukończył filozofię i pedagogikę na Uniwersytecie Sofijskim (1922–1927), gdzie był w zasięgu wpływów wybitnego wykładowcy, prof. Dymitra Michałczewa. W okresie studiów rozpoczął karierę literacką. Poetyckim debiutem książkowym był tomik Most (1923, pióra trzech młodych autorów). W 1926 r. ukazał się jego pierwszy samodzielny zbiór Prozorec (Okno). Świadomie pisał niewiele. Oprócz kolejnych tomów wierszy: Stichotworenija (1928, Wiersze), Pariż (1930, Paryż), Angełyt na Szartyr (1943, Anioł z Chartres) publikował artykuły polemiczne świadczące o imponującej erudycji.
Dałczew, uczestnicząc w życiu literackim w latach 20. XX wieku jako współzałożyciel grupy Strelec (Strzelec), bronił koncepcji porównywania kultury narodowej do wartości i praktyk artystycznych współczesnej Europy. Swoją liryką i krytyką literacką autor dał się poznać jako czołowy oponent estetyki symbolistycznej. Jego twórczość charakteryzuje silna zmysłowość przy konkretności przeżyć i obrazowości. Paralelnie trwale obecne jest pytanie o ograniczoność świata materialnego, co skłania badaczy do dopatrywania się w jego poezji poszukiwań metafizycznych. Dałczew po II wojnie światowej był jednym z pierwszych pisarzy zaatakowanych przez władze komunistyczne za styl i ideowość. Doprowadziło to do okresu poetyckiego milczenia, który został przerwany dopiero po 1956 r. W ostatnich dziesięcioleciach życia autor stworzył około 25 wierszy. Zamiast wydawania kolejnych tomów, jego poezję publikowano w zbiorach, w których nowe utwory uzupełniają treść czterech przedwojennych tomików poetyckich. W 1967 r. wydano książkę Fragmenty, zawierającą myśli i wrażenia, które ukazywały się w licznych czasopismach na przestrzeni lat. Dzięki Fragmentom Dałczewa uznano za niezrównanego bułgarskiego aforystę. Twórca znany ze swojego nonkonformizmu, mimo niewielkiej spuścizny literackiej, współcześnie zaliczany jest do największych autorytetów bułgarskiej kultury XX wieku.
Stałym elementem w recepcji dorobku Dałczewa jest ustalenie powiązań jego twórczości z chrześcijańskimi ideami i motywami. Takie wątki badawcze jednak najczęściej zostają pomijane jako niewystarczająco wyjaśnione lub nieistotne dla przesłań artystycznych. Nierzadko Dałczewa i jego utwory podawano jako przykład niekompletnej lub chwiejnej wiary. Kwestii całościowego chrześcijańskiego światopoglądu, który nie jest sprzeczny ze wschodnio-chrześcijańską ortodoksją, poświęcona jest niniejsza praca.

---