Pojęcie kultury historycznej, tak jak je tu rozumiem, jest pojęciem wewnętrznie otwartym, obejmuje wszelkie zjawiska odnoszenia się do przeszłości. Wspomniana otwartość zasadza się na tym, że nie przyjmuje się tu żadnej skończonej listy zagadnień, zjawisk, problemów, które w sposób ostateczny wyczerpywałyby treść tego terminu. Kultura, w tym i kultura historyczna, jest historyczna właśnie, a to znaczy zmienna w czasie i przestrzeni społecznej, nie da się zatem raz na zawsze orzec, na jakie nowe zjawiska trzeba będzie zwracać uwagę, jak je poznawać i jakiej aparatury pojęciowej w tym celu użyć.

Prezentowany tom składa się z artykułów, które w większości były już publikowane w pracach zbiorowych lub czasopismach. Ich wydanie (z niewielkimi redakcyjnymi zmianami) w jednym tomie tworzy nową jakość, ukazuje bowiem wieloprofilowość całego kompleksu zjawisk mnemonicznych.

Książka składa się z dwóch części. W części I zatytułowanej Matryce kulturowych badań nad historią, pamięcią i niepamiętaniem zamieszczam artykuły o bardziej teoretycznym charakterze. Natomiast w części II – Z warsztatu empirycznych badań socjologa pamięci – znalazły się teksty poświęcone badaniu przemian różnych aspektów kultury historycznej przy użyciu wypracowanych wcześniej narzędzi badawczych.