W książce znajdziemy, zgodnie z ogólną koncepcją serii Regiony-Historia-Kultura, wybrane studia i rozprawy, które z jednej strony prezentują warsztat i horyzonty badawcze autora, z drugiej zaś podkreślają jego zainteresowania regionalistyczne. Zbiór prac historycznych Mariana Zgórniaka (1924-2007) składa się z 31 artykułów rozproszonych do tej pory po różnych czasopismach specjalistycznych czy wydawnictwach zbiorowych. Prace te, zebrane w jednym tomie, tworzą nową jakość.