Rzeczpospolita Obojga Narodów Srebrny wiek

Część I trylogii Rzeczpospolita Obojga Narodów (opublikowana w 1967 roku) obejmuje 80 lat naszych dziejów, w tym dramatyczną historię kolejnych elekcji. Srebrny Wiek zaczyna opis bezkrólewia po śmierci Zygmunta II Augusta (1572), kończącej rządy Jagiellonów.

Po krótkim epizodzie Henryka III Walezego (1573–1574), dziesięciolecie panowania Stefana Batorego (1576–1586) wypełniły próby naprawy państwa oraz wojny z Moskwą. Jego następca, Zygmunt III Waza (1587–1632), swymi pretensjami do tronu szwedzkiego doprowadził Rzeczpospolitą do długotrwałego konfliktu zbrojnego ze Szwecją; bez sukcesu zakończyła się próba sięgnięcia po tron moskiewski, a także wojny z Turcją. Okres rządów jego syna, Władysława IV Wazy (1632–1648), Jasienica nazywa „babim latem Rzeczypospolitej”. Politykę dynastyczną Wazów ocenia negatywnie: „Katastrofę przyniosły doktryny i ambicje ludzi, którzy [...] tylko z tytułu prawa, lecz nie sercem, byli królami Polski, wielkimi książętami Litwy i Rusi”.