Fascynująca relacja z życia polskiej rodziny, której nie załamują dwie wojny światowe, dramatyczne ucieczki, przesiedlenia, komunistyczne prześladowania i utrata majątku. Helena Mycielska, urodzona w 1906, przeżyła niemal 103 lata i jest świadkiem XX wieku. Razem z mężem wychowuje piątkę dzieci, które pozostaną wierne hasłu „Bóg, Honor i Ojczyzna”. Jej pamiętnik nie jest chronologiczną opowieścią, lecz zbiorem krótkich form, impresji, minireportaży. Przed nami przewija się korowód postaci nie tylko bliskiej rodziny, znanych polityków czy arystokratów, ale też służących, guwernantek i żebraków. Dzięki swojej wyjątkowej pamięci do nazwisk i zdarzeń, autorka ocaliła ich od całkowitego zapomnienia. Jej impresyjny, migawkowy styl przypomina błyski flesza, które na moment wydobywają z mroków przeszłości konkretne sceny, utrwalone w pamięci najpierw dziecka, potem panny, żony, matki i w końcu babki i prababki. Wspomnienia te stanowią cenne świadectwo historyczne. Styl pisarski autorki sprawia, że czyta się je jednym tchem.

„Pośród klęsk i zwycięstw” hrabiny Heleny Mycielskiej to dzieło mogące śmiało dołączyć do pomnikowych wspomnień polskich arystokratek: księżnej Lubomirskiej i księżnej Sapieżyny. Walorów książka posiada co niemiara, a najważniejszym chyba jest – podkreślana przez syna i redaktora w jednej osobie – niesamowita pamięć Heleny Mycielskiej, która nasyca jej wspomnienia olbrzymią liczbą szczegółów, dzięki czemu mamy nieprzeparte wrażenie bezpośredniego obcowania z historią. Tego metafizycznego wręcz uczucia doznałem zresztą w czasie mego spotkania z Panią Hrabiną, gdy wspominała swe spotkanie z ułanem Beliny, który zaszedł do dworu w Białaczowie w 1914 r.

Tomasz Panfil

Elity polskie wyniszczone przez historię zostawiły stosunkowo nieliczne świadectwa naszej dramatycznej historii. W panoramie dzieł pamiętnikarskich opisujących polski wiek dwudziesty, pisma hrabiny Mycielskiej uderzają klarownym stylem, wielkodusznością sądów. Są świadectwem najlepszych tradycji klasy, którą reprezentuje Autorka.

Krzysztof Zanussi

Książka dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.