Zaprezentowane tu rozważania oparte zostały na wybranych dziełach autorów literatury niemieckojęzycznej XX i XXI wieku, którzy w swej działalności twórczej w pewnym zakresie lub z zasady, pośrednio lub bezpośrednio poruszają szeroko pojętą problematykę związaną z określeniem tożsamości jednostki lub grup w rozmaitych jej wymiarach. Ich największą troskę i zainteresowanie budzi kwestia, czy podczas prób samopoznawczych dana jednostka odnajduje swe miejsce w wyznaczonych rolach, które narzuca jej otoczenie, czy akceptuje przypisaną jej tożsamość, a może podejmuje próby pozbycia się i uwolnienia od przylepionej jej przez społeczeństwo etykietki. A także, czy każdy z nas ma obowiązek spełniania w tym względzie oczekiwań innych, czy powinien raczej, kształtując swoją osobowość i określając swą rolę w świecie, poszukiwać pewnej odrębności w stosunku do gotowych społecznych schematów, więcej – wykazać otwartość na to, co nowe, inne, odmienne, i nie zawężać swego myślenia do ram nakreślonych wszelkiego rodzaju granicami, czy to mentalnymi, czy chociażby państwowymi?