"Niniejszy artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza odnosi się do głównego tematu opracowania, czyli życia i działalności Jana Mertki. Opis losów powstańca poprzedza przedstawienie dziejów członków jego najbliższej rodziny. Najwięcej uwagi poświęca się Magdalenie i Józefowi Mertkom, rodzicom Jana.

W tej części artykułu został uwzględniony również problem sporu o pierwszeństwo ofiary jaki toczy się wśród historyków. Jego podstawą jest różnica zdań na temat tego, kogo należy uznać za symboliczną postać dla całego powstania. Historycy biorący udział w dyskusji przeciwstawiają sobie zazwyczaj Jana Mertkę i Franciszka Ratajczaka, który zginął na ulicach Poznania również 27 grudnia 1918 roku"

(ze Wstępu)