Dziecko do lat trzech w systemie opieki i edukacji Źródła wsparcia i zagrożeń

W monografii podjęto rozważania nad najmłodszym dzieciństwem – od urodzenia do trzeciego roku życia. Zostały one skoncentrowane wokół indywidualnych potrzeb, preferencji i możliwości dzieci, źródeł wsparcia i zagrożeń rozwoju najmłodszych. Inspiracją dla autorek stała się teza, że „współczesny świat stwarza dzieciom nowe, nieznane do tej pory możliwości i szanse rozwoju i edukacji, ale także zagrożenia dotyczące ich sytuacji życiowej”. Celem opracowania jest wskazanie szans, jakie wynikają z potencjału rozwojowego małego dziecka, jego wrażliwości na bodźce, cech temperamentu, możliwości odpowiadania stymulację płynącą z otoczenia. Zwrócono uwagę na szanse, jakie wynikają z bliskich relacji dziecka z rodzicami, którzy potrafią rozpoznać jego potrzeby i adekwatnie na nie odpowiedzieć, którzy „upośredniają” rzeczywistość, towarzyszą i pomagają jednostce zrozumieć świat. Źródłem szans rozwojowych i wsparcia dla najmłodszych jest (powinno być) także szersze środowisko społeczne w sytuacji powrotu młodych rodziców do pracy po urlopie rodzicielskim, powierzających dziecko osobom pracującym w instytucji opieki. Zwrócono uwagę, że relacje z dorosłymi spoza rodziny (opiekunami w żłobku) i rówieśnikami, a także starszymi oraz młodszymi dziećmi, mogą sprzyjać zachodzeniu korzystnych zmian rozwojowych. Dziecko, dzięki różnorodnym i bogatym kontaktom społecznym z innymi ludźmi rozwija swoje kompetencje emocjonalne, społeczne, poznawcze, uczy się różne role w różnych układach relacji międzyludzkich.

W książce wskazano też obszary ryzyka wynikające z braku wiedzy opiekunów na temat biologicznych i środowiskowych determinant indywidualnego rozwoju. Podkreślono znaczenie wczesnej i rzetelnie przeprowadzonej diagnozy oraz roli wsparcia dla dziecka, jego rodziny i opiekunów. Kolejne wątki dotyczą praktycznych rozwiązań i odnoszą się do wybranych obszarów aktywności dziecka. Sugestie praktyczne dotycząc stymulowania aktywności zabawowej, ruchowej, językowej, artystycznej małego dziecka. Walorem opracowania jest autorska propozycja alternatywnego programu wspierania rozwoju małego dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym, z załączonym narzędziem do analizy postępów rozwojowych dziecka. Pracę zamyka rozdział poświęcony dzieciom z opóźnieniami i zaburzeniami rozwoju. Zwrócono w nim uwagę na zagadnienia wczesnej interwencji i wsparcia rodziny dziecka w szerszym środowisku społeczno-kulturowym.

Publikacja może zainteresować rodziców małych dzieci, nauczycieli, opiekunów pracujących w żłobkach, klubach dziecięcych, studentów kierunków pedagogicznych.