Czary góralskie Słownik magii Podtatrza i okolic

Co złożyć w ofierze duchom? Dlaczego warto dać pannie młodej przed ślubem kromkę chleba? Co się stanie, jeśli sprowadzimy się do nowego domu w okresie postu albo idąc, lewą nogą przekroczymy swój cień? I w jaki sposób szybko skontaktować się z czarnoksiężnikiem? Górale na wszystko mają swoje sprawdzone magiczne sposoby. Znajdziemy je w książce "Góralskie czary" Urszuli Janickiej-Krzywdy i Katarzyny Ceklarz.

W kulturze ludowej górali magia pełniła niegdyś jedną z głównych funkcji opisywania i systematyzowania rzeczywistości. U podstaw magii stoi niezrozumienie i niemożność wytłumaczenia zjawisk zachodzących w otaczającym świecie. Gdy ten otaczający świat sam w sobie jest tajemniczy i zadziwiający – znaczenie czarów rośnie, stając się nieodzownym warunkiem pomyślności życia. Świat gór, a Tatr w szczególności, bez wątpienia jest tajemniczy i zadziwiający. Góralskie czary muszą mieć swoją wielką moc.

Magia mieszkańców gór została ujęta w opowieść o realnie istniejących i stosowanych do dziś praktycznych zabiegach górali pohalańskich i beskidzkich. "Góralskie czary" można czytać na wiele sposobów. Dzięki 237 hasłom dowiemy się między innymi, do czego służą zbierane w nocy magiczne zioła, jak zapewnić gospodarstwu dobrobyt, dlaczego w nocy powinniśmy unikać pożyczek, co leczyć czerwonym winem, herbatą lub popiołem z papierosa, a także dlaczego żebrakom warto rozdawać chleb i jak rozpoznać podpalacza.

W wielu regionach polskich Karpat z okazji pogrzebu pieczono niewielkie bochenki chleba i rozdawano je uczestnikom, a zwłaszcza żebrakom. W ten sposób żywi zabezpieczali się przed powrotami zmarłego - rozdany chleb wyrównywał jego wszelkie ziemskie zobowiązania.

Podpalacza można poznać po tym, że w wigilię Bożego Narodzenia o północy, gdy idzie do kościoła lub z niego wraca, jego cień, spowodowany światłem księżyca, nie ma głowy. Według innych wierzeń podpalacze w ogóle nie rzucają cienia.
Fragmenty książki

Książka wydana przez Tatrzański Park Narodowy sama w sobie ma tajemnice i miejsca czarodziejskie. Zaczyna się już na okładce, kontynuuje wewnątrz, gdzie magiczną zawartość wzbogacają zdjęcia Barbary Caillot-Dubus, Polki urodzonej w Paryżu, zafascynowanej etnografią absolwentki dziennikarstwa, kulturoznawstwa i filologii obcej, autorki nagradzanych cykli fotograficznych i książek. Zdjęcia wzięte z cyklu „Pachnące jarzębiną” ukazują przenikanie się światów, tak jak w kulturze góralskiej przenikają się światy poznane i niepoznane.

Urszula Janicka-Krzywda, Katarzyna Ceklarz, Góralskie czary. Słownik magii Podtatrza i okolic, Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane 2014.