Żywot św. Seweryna (Vita s. Severini) i Reguła (Regula) składają się na monastyczną spuściznę Eugipiusza, opata z Lukullanum, który opracował jeszcze antologię dzieł św. Augustyna, zatytułowaną: Wypisy z dzieł św. Augustyna (Excerpta ex operibus s. Augusitni). To ostatnie dzieło Eugipiusza miało również służyć lekturze mnichów – co potwierdził współczesny Eugipiuszowi Kasjodor, który posiadał egzemplarz tego dzieła w swojej bibliotece i zalecał go do czytania swoim mnichom.
W niniejszym tomie prezentujemy tłumaczenie ściśle monastycznych pism Eugipiusza, a więc: Żywota św. Seweryna i Reguły. W pierwszym z nich opat z Lukullanum postawił sobie zadanie wyjaśnienia tego, jak św. Seweryn, tajemniczy przybysz, mnich wędrowny, założyciel wspólnoty monastycznej, mistrz życia i propagator surowej ascezy, utalentowany organizator i polityk, duszpasterz i działacz społeczny, obrońca wiary i mąż konsekwentnie realizujący w swym życiu rady ewangeliczne, został – dzięki łasce Chrystusa i własnym zasługom – podniesiony do chwały świętych oraz jakie dobrodziejstwa dokonują się za jego wstawiennictwem. Tym dziełem Eugipiusz chciał bowiem zachęcić czytelnika do pielgrzymowania do grobu Świętego, który był jednym z najpotężniejszych cudotwórców tego czasu.
Dzieło Eugipiusza stało się również dokumentem ważnych przemian dokonujących się w naddunajskiej prowincji Norikum w okresie wędrówek ludów. Reguła Eugipiusza była przeznaczona dla mnichów klasztoru św. Seweryna, którego opatem był Eugipiusz: klasztor ten powstał przy grobie Świętego w Lukullanum (dziś Pizzofalcone k. Neapolu). Wprawdzie sam Seweryn nie sporządził reguły dla swoich mnichów (PEug 9,4), jednakże swym postępowaniem i nauczaniem przekazał podstawowe zasady życia monastycznego. On bowiem – zdaniem wielu – przeniósł na Zachód, a zwłaszcza na tereny naddunajskie, anachorecko-cenobicki wzór życia mniszego, który był rozwinięty na Wschodzie, szczególnie w Egipcie. Ten model Seweryn zaadaptował do warunków, jakie zastał w północnych prowincjach rzymskich.
W jakim stopniu wskazania Świętego uwzględnił Eugipiusz przy opracowywaniu swej reguły, przeznaczonej dla wspólnoty przez św. Seweryna założonej, trudno jest obecnie odpowiedzieć. Lecz zapewne treść i układ reguły – jest ona florilegium tekstów różnych Ojców, dopasowanych do wymogów życia mnichów, jakie wtedy w tym klasztorze obowiązywały – świadczy o tym, że przestrzegał wiernie wskazań swego mistrza, żeby „trzymać się przykładu błogosławionych Ojców” (PEug 9,4). Reguła Eugipiusza, niedawno odkryta, potwierdza zapotrzebowanie na reguły zakonne w tych czasach – Reguła Mistrza i Reguła św. Benedykta są jej współczesne – i świadczy o dużym przywiązaniu do tradycji monastycznej, z której wtedy korzystano / Ks. Kazimierz Obrycki