Książka Marka Nalepy jest naturalną kontynuacją jego wcześniejszych prac naukowych poświęconych literaturze lat 1793-1815. Jej podstawę źródłową stanowią mało znane teksty poetyckie i prozatorskie, częściowo wydobyte z rękopisów, a więc dotąd pomijane przez badaczy tej fazy polskiego oświecenia. Autor omawia wybrane motywy i wątki tematyczne, które kształtowały proces wymiany formacyjnej i kulturowej, jaka dokonała się w pierwszych dziesięcioleciach XIX wieku. Przedmiotem jego omówień są między innymi literackie kompozycje mszalne, topika światła i cienia, poezja okolicznościowa związana z osobą Juliana Ursyna Niemcewicza, oświeceniowe dyskusje o samobójstwie.