Badania archeologiczne prowadzone w miejscach istotnych wydarzeń historycznych niezmiennie dostarczają tematów do dyskusji naukowej. Problematyka pozyskiwania, upamiętniania czy analizowania artefaktów odnajdywanych podczas prac wykopaliskowych została omówiona w jednej z najnowszych publikacji wydanych przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku – Materialne pozostałości konfliktów i zbrodni XX wieku w świetle najnowszych badań archeologicznych. Książka jest rezultatem konferencji naukowej o tym samym tytule, która odbyła się w dniach 14–15 czerwca 2018 r. w MIIWŚ.

Prezentowane w pracy artykuły muzealników, naukowców i archeologów zostały podzielone na cztery części tematyczne: Archeologia współczesności. Problematyka, możliwości i wyzwania; Archeologia miejsc pamięci i miejsc zbrodni; Archeologia przestrzeni walki oraz Westerplatte – pomnik historii. Archeologia jako wstęp do badań interdyscyplinarnych. Zamieszczone w pracy teksty skupiają się wokół różnorodnych zagadnień, m.in.: specyfiki ustawodawstwa w zakresie ochrony prawnej zabytków, prac prowadzonych na terenie dawnych obozów koncentracyjnych, pozostałości wojen powietrznych czy dokumentacji podwodnych stanowisk archeologicznych. Osobne studium przypadku stanowią interdyscyplinarne badania dotyczące pomnika historii, jakim jest pole bitwy na Westerplatte.

Unikatowa publikacja, wzbogacona licznymi ilustracjami historycznymi, współczesnymi oraz schematami, które dotyczą np. walk prowadzonych na Westerplatte, przedstawia również najnowsze metodologie i narzędzia badawcze stosowane we współczesnej archeologii. Jak zaznaczają redaktorki merytoryczne publikacji – Hanna Mik i Wirginia Węglińska:

Badania z udziałem archeologów, skupiające się wokół nieodległej przeszłości, określane są najczęściej mianem archeologii współczesności czy archeologii czasów współczesnych. Zajmują się one tzw. przestrzenią konfliktu, w której skład, oprócz miejsc walki, wchodzą także: obozy jenieckie, koncentracyjne i zagłady, miejsca eksterminacji i pochówku czy nawet pojedyncze i anonimowe mogiły. Nie ulega wątpliwości, że jest to gromadzenie informacji jak najbardziej wrażliwych, co […] zazwyczaj budzi ogromne emocje.