Historia Anglików

Paul Johnson (1928–2023) był angielskim historykiem i publicystą, którego poglądy spektakularnie ewoluowały od skrajnie lewicowych w kierunku konserwatywnego katolicyzmu. Może właśnie wskutek tej politycznej podróży jego liczne książki historyczne (m.in. Historia Żydów, Historia chrześcijaństwa, Narodziny nowoczesności) są tak ciekawe i żywe – pisał je zaangażowany polemista, ekscentryk, który wydobywał nieznane fakty i poddawał je oryginalnej interpretacji. W Historii Anglików podkreślał „wyspiarski” charakter tego narodu w sensie szerszym niż tylko geograficzny. Jest to przede wszystkim historia dwóch tysięcy lat relacji Wysp z kontynentami, głównie, rzecz jasna, z europejskim; opowieść zaczyna się od kolonizacji kraju przez Rzymian, a kończy na wydarzeniach ostatniej dekady XX wieku. Ta subiektywna historia „ewolucji narodowych paradoksów”, nawet jeśli stronnicza i prowokacyjna, przygląda się kluczowym wydarzeniom i postaciom, aby wydobyć ukryte wątki, które się za nimi kryją. Zaskakujące, wysoce niewygodne dla rodaków autora wnioski przeplatają się z pochwałą geniuszu Wyspiarzy i ich „misyjnej” roli „narodu wybranego”, który preferuje stabilność i jest odporny na rewolucyjne ekscesy kontynentu. W tej książce, która zaczęła powstawać już w trudnych dla Anglii latach sześćdziesiątych XX wieku, znajduje wyraz pogląd samego autora: „Każda epoka pisze historię na nowo, ujmując ją we własnych kategoriach”.