Krytyczne stanowisko wobec dziejów I Rzeczypospolitej stało się w okresie międzywojennym dominujące w historiografii polskiej. Również w okresie po II wojnie światowej stosunek do przeszłości okazał się być kontynuacją tradycji stańczykowskiej. Stało się tak z zupełnie zrozumiałych względów, dla komunistów takie pojęcia jak wolność polityczna, prawa polityczne, w tym prawo do oporu wobec władzy stanowiły zagrożenie. Należało zatem podjąć wszystkie możliwe działania zmierzające do tego, aby I Rzeczypospolita ze swą kulturą republikańską, tradycją wolnościową, nie była źródłem inspiracji dla zniewolonych Polaków…