Zarys metodologii nauk o bezpieczeństwie

Troska o jedną z najważniejszych potrzeb i wartości współczesnego człowieka, jaką jest bezpieczeństwo skłania do podejmowania działań zmierzających do zrozumienia jego istoty oraz poszukiwania sposobów i metod ograniczających, chociażby częściowo, wpływ wielu negatywnych zjawisk (zagrożeń) na funkcjonowanie jednostek ludzkich, grup i społeczeństw, a nawet państw.

Zrozumienie fenomenu bezpieczeństwa nie jest możliwe bez prowadzenia badań naukowych, zwłaszcza nad źródłami powstawania zagrożeń, metodami ich wykrywania, monitorowania, ograniczania oraz likwidowania skutków ich występowania. Dziś nie wystarczy zdrowo rozsądkowa czy intuicyjna wiedza na temat bezpieczeństwa i zagrożeń. Muszą być podejmowane przez badaczy lub zespoły badaczy systematyczne działania w celu osiągnięcia postępu wiedzy naukowej, ustalenia nowych twierdzeń naukowych, tez, aksjomatów, uogólnień i definicji.

Tylko na podstawie wiedzy uzyskanej dzięki wykorzystaniu naukowej metodologii istnieje możliwość podjęcia efektywnych działań zaradczych i profilaktycznych. Ta metodologiczna zależność działania, od diagnozy do zapobiegania, jest warunkiem sine qua non wszelkiego racjonalnego działania. Nabiera ona szczególnego znaczenia w tych sferach ludzkiej aktywności, w których podmiotem jest człowiek, jego życie, zdrowie, mienie i bezpieczeństwo.

Książka składa się z dwóch części. W pierwszej omawiane są najważniejsze kwestie bezpieczeństwa i zagrożeń. Proponowana typologia poszerza perspektywę poznawczą wyraźnie wykraczając poza analizę, systematykę i wykładnię stosowaną w dawnych naukach wojskowych. Refleksja nad faktycznym stosowaniem, czy też skutkami stosowania instrumentów bezpieczeństwa zwiększa pole badawcze poprzez włączenie do spektrum bez-pośredniego zainteresowania zjawisk społecznych, przeżyć i odczuć psychicznych oraz wartości związanych z danym rodzajem zagrożenia.

W drugiej części omawiany jest ontologiczny i epistemologicznych awans wiedzy o bezpieczeństwie do rangi dyscypliny naukowej. Stało się to za sprawą wykorzystania metod i technik badawczych wypracowanych na gruncie innych dyscyplin naukowych. Okazuje się, co zostało pokazane na przykładach, że nauki o bezpieczeństwie w szybkim tempie powiększają empiryczną wiedzę o zagrożeniach, tworząc racjonalne przesłanki dla strategicznych i operacyjnych działań zaradczych.