Giedre Mileryte-Japertiene, Wizje stosunków polsko-litewskich w środowiskach emigracji 1945-1990

Wizje stosunków polsko-litewskich w środowiskach emigracji 1945-1990 to pierwsze przekrojowe, oparte na bogatym materiale źródłowym opracowanie poświęcone ważnemu, lecz słabo znanemu aspektowi relacji polsko-litewskich. Pozwala ono spojrzeć na polsko-litewskie kontakty intelektualne i polityczne z nowej perspektywy, innej niż typowa narracja związana z historią sporów w okresie międzywojennym i budzącymi wiele kontrowersji relacjami po 1989 roku. To opowieść o tym, jak zniewolenie obu narodów przez ZSRS wpływało na rozwijaną w środowiskach emigracyjnych myśl polityczną Polaków i Litwinów. Wymuszało ono – choć nie wszyscy uczestnicy toczonych wówczas dyskusji skłonni byli należycie to uwzględnić – rewizję przedwojennych stanowisk w kwestii stosunków polsko-litewskich i szukanie rozwiązań, które w przyszłości mogłyby stać się podstawą nowego ich ułożenia: odwołującego się do moralnie motywowanej idei pojednania, ale i realnych interesów za nim przemawiających. Jest to zarazem dzieło wzbogacające w istotnym stopniu wiedzę na temat życia i działalności polskiej emigracji politycznej po II wojnie światowej, wciąż nie dość dobrze znanych mimo ich wagi.