Regiony Europy środkowo-wschodniej w procesie integracji ze szczególnym uwzględnieniem wschodniego pogranicza Unii Europejskiej

Przełom XX i XXI wieku przyniósł istotne przeobrażenia w strukturze regionalnej Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW). Przesłanki, cele, zasady i czynniki rozwoju regionalnego w tej części kontynentu uległy zasadniczej reorientacji. Dotychczasowe silne strony niektórych regionów w wyniku transformacji systemowej stały się źródłem trudnych do pokonania barier, zacofania i braku perspektyw. Z drugiej strony decentralizacja zarządzania w układach tery­torialnych oraz wyzwolenie inicjatyw oddolnych stały się ważnym impulsem wzmacniającym dynamikę rozwojową. Wielkie nadzieje, lecz także obawy, towarzyszyły procesowi akcesji do Wspólnoty Europejskiej, która - przyjmu­jąc do swego grona opóźnione gospodarczo państwa postkomunistyczne -podjęła się wspierania ich rozwoju zgodnie z zasadą spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Realizacja tego zadania okazała się trudna i kontro­wersyjna zarówno z punktu widzenia „starej", jak i „nowej" Unii Europejskiej. Ponadto Wspólnota, wychodząc na wschodnie rubieże, natrafiła na trudne sąsiedztwo z Federacją Rosyjską i innymi państwami b. ZSRR. Wszystko to stawia nowe wyzwania przed Europą Środkowo-Wschodnią, Unią i całą Eu­ropą. Sprostanie im wymaga intensywnych działań nie tylko na szczeblu cen­tralnym, lecz także, a może nawet przede wszystkim, w regionach i środo­wiskach lokalnych, w tym zwłaszcza na obszarach pogranicza, regionalna współpraca obszarów przygranicznych powinna bowiem stanowić jeden z fi­larów polityki UE wobec Europy Wschodniej.