Prawnokarne aspekty zwalczania mowy nienawiści

Problematyka mowy nienawiści (hate speech) to jedno z najistotniejszych i najbardziej kontrowersyjnych zagadnień współczesnego prawa karnego. Szczególnie sporna jest zasadność penalizacji tego zjawiska. Z jednej strony wskazuje się na potrzebę zwalczania najbardziej karygodnych – również werbalnych – przejawów nieakceptowanych społecznie przekonań leżących u podstaw mowy nienawiści. Z drugiej zaś strony akcentowana jest konieczność ochrony swobody wypowiedzi jako czynnika kluczowego dla kształtowania się wolnego rynku idei, stanowiącego przecież dla społeczeństwa niezwykle istotną wartość.

Niniejsza książka stanowi kompleksowe opracowanie problematyki penalizacji mowy nienawiści z perspektywy konstytucyjnej zasady proporcjonalności. Autor podejmuje przede wszystkim problem międzynarodowych i europejskich zobowiązań propenalizacyjnych, a także wynikających z praw człowieka i konstytucyjnych standardów ochrony wolności słowa. Rozważania te stanowią tło analizy dogmatycznej odpowiednich przepisów karnych oraz prezentacji wyników badań obszernego materiału aktowego postępowań sądowych i przygotowawczych dotyczących czynów z art. 256 i 257 k.k. Treść książki dopełnia analiza prawnoporównawcza ustawodawstwa USA, Niemiec i Hiszpanii.

Opracowanie zamykają ocena de lege lata oraz postulaty de lege ferenda dotyczące przestępstw mowy nienawiści w polskim prawie karnym.

Publikacja jest przeznaczona dla prawników specjalizujących się w tematyce prawnokarnej, konstytucyjnej i praw człowieka, w tym praktyków – sędziów, prokuratorów, adwokatów i radców prawnych – spotykających się w działalności zawodowej z zagadnieniami swobody wypowiedzi oraz przestępstw motywowanych rasizmem i ksenofobią. Prawnokarna analiza zjawiska stanowi także wartościową perspektywę dla przedstawicieli innych nauk – w szczególności kryminologii, socjologii i politologii.

Niniejsza książka stanowi rezultat prac wykonanych w ramach promotorskiego projektu badawczego zrealizowanego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego pod opieką naukową Pani prof. dr hab. Eleonory Zielińskiej.

Mateusz Woiński – adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Akademii Leona Koźmińskiego, wykładowca w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie.