Eseje o nowoczesności

Refleksja nad nowoczesnością, jej specyfiką i wyjątkowością, jest tym, co jednoczy niezwykle zróżnicowaną i przez to – zdawałoby się – nieco chaotyczną twórczość Ágnes Heller. Twórczość, która właśnie z uwagi na charakter poruszanych problemów oraz ich nowatorskie ujęcie sama staje się na wskroś nowoczesna – ucieleśnia ducha epoki. Od marksistowskiej, absolutnej, bo naukowej, pewności i wiary do postmodernistycznej ostrożności w ferowaniu bezwzględnie obowiązujących wyroków – oto intelektualna droga, jaką przebyła Ágnes Heller. Zajęło jej to blisko sześćdziesiąt lat – znaczną część XX wieku. dlatego pisząc o jej losach i twórczości, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że siła rzeczy odnosimy się do dramatycznych wydarzeń, jakie miały miejsce w minionym stuleciu w Europie Środkowo-Wschodniej. Od chwili pierwszego zetknięcia się z jej pracami mamy przed oczyma obraz jednostki, w której losach ogniskuje się kapryśna i wszechmocna Historia. Wydaje się więc, że kluczem do zrozumienia przesłania także tej, przekładanej polskiego Czytelnikowi, książki jest właśnie uświadomienie sobie banalnego z pozoru faktu zakorzenienia człowieka w historii oraz płynących stąd jego ograniczeń i powinności, również o charakterze moralnym. Heller nie poprzestaje jednak na samych pytaniach o sens historii, czy o dokładną treść przykazań etycznych. Przerażającą konstatacja utraty przez nowoczesność trwałego oparcia staje się dla niej wyzwaniem. Całe bogactwo jej myśli, cały jej intelektualny wysiłek bierze się właśnie stąd – z próby szukania fundamentu w świecie, w którym wiara w ontyczne podstawy porządku rzeczy zdaje się najwyższą naiwnością, ale i największą powinnością intelektualisty.

ze Słowa wstępnego