Praca jest próbą wieloaspektowego spojrzenia na nauczycieli pracujących w różnych typach szkół na terenie zaboru austriackiego, z uwzględnieniem uwarunkowań społecznych, kulturowych, politycznych oraz ekonomicznych. Zaprezentowano postawy nauczycieli, które z jednej strony wynikały z systemu wartości, norm i zasad pedagogicznych, a z drugiej strony zależne były od sytuacji społeczno-politycznej opisywanego okresu historycznego. Zobrazowano postawy etyczne, patriotyczne oraz religijne pedagogów. Ukazano również przebieg realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego, zwracając szczególną uwagę na programy nauczania i wychowania, środki i metody stosowane przez nauczycieli. W tworzonym obrazie galicyjskich pedagogów zaprezentowano też ich aktywność w środowisku szkolnym oraz pozaszkolnym, uwzględniając ich pozycję społeczną i materialną. Podstawą do przedstawienia tej problematyki uczyniono literaturę pamiętnikarską autorstwa uczniów oraz nauczycieli. Źródła te pozwalają poznać historię życia ludzkiego, związaną z indywidualnym odbiorem otaczającej go rzeczywistości, a przede wszystkim spostrzeżenia, odczucia, poglądy różnych autorów związane ze szkołą.