Celem niniejszej książki będzie prześledzenie obrazu Łodzi, jaki wyłania się z piśmiennictwa pozytywistyczno-młodopolskiego. Ze względu na specyfikę Łodzi, która późno zainteresowała literatów, umowne daty trwania epok - zasygnalizowanych w tytule - uległy modyfikacji. Zawarty w pierwszej części materiał obejmuje lata 1890-1907, czyli w znacznym stopniu ogranicza przyjęty czas trwania pozytywizmu i Młodej Polski. Druga część pracy jest poświęcona wizerunkowi Łodzi w prasie i publicystyce warszawskiej.