Prezentowana monografia jest próbą całościowego ujęcia myśli uczonego, o którym mowa w tytule. W związku z tym ma charakter biografii z elementami analizy historiograficznej. Została sporządzona przede wszystkim w perspektywie uprawiania historii kultury. Zawiera swoistą mapę dorobku naukowego, obraz mentalności i humanistycznych przekonań J. Pasierba na tle klimatu kulturowego Polski i Europy XX wieku. Powstała jako analiza wybranych archiwaliów, publikacji prozatorskich i wywiadów uczonego – przechowywanych przez archiwa polskie i zagraniczne, państwowe i kościelne, wyższych uczelni, w których studiował i pracował – a także w oparciu o materiały z archiwów stacji radiowych i telewizyjnych. Książka składa się z trzech części. W pierwszej zawarto charakterystykę myśli teologicznej w XX w. oraz przegląd propozycji metodologicznych w zakresie badań nad kulturą, w tym sztuką. W drugiej omówiono myśl J. Pasierba z zakresu teologii, historii sztuki oraz kultury. W ostatniej części ukazano teoretyczne i praktyczne wnioski w celu ukazania miejsca J. Pasierba w rozwoju kulturowo-intelektualnym Polski i Europy.