Koniec XX w. zapisał się w historii Europy niezwykle burzliwymi prze¬mianami politycznymi. Poczynając od końca lat osiemdziesiątych tego stule¬cia zmieniły one w krótkim czasie polityczne oblicze kontynentu. Umowną cezurę stanowiła tzw. jesień narodów w1989r., która rozpoczęła demon¬taż bloku wschodniego i zakończyła okres dominacji politycznej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Od tego czasu do aktywnego uczest¬nictwa w rozwoju kontynentu włączyły się byłe kraje socjalistyczne z Europy Środkowej, a potem także z Europy Wschodniej. Z pewnym opóźnieniem podobne przemiany objęły potem także państwa socjalistyczne na innych kontynentach. Dla naszych rozważań najistotniejsze są państwa, które powstały po rozpadzie ZSRR w grudniu 1991 r. Dzielił je większy niż państwa bloku wschodniego dystans cywilizacyjny od krajów zachodnich. W grupie byłych republik radzieckich można było wyróżnić kraje o długiej tradycji państwo¬wości, takie jak Gruzja i takie, które dopiero od niedawna budowały swoją samodzielność polityczną, jak Azerbejdżan. Niezależnie od wskazanych różnic między poszczególnymi podmiotami stosunków międzynarodowych, po 1991 r. zakończył się podział Europy na dwie części i odzyskała ona kształt polityczny zbliżony do geograficznego. Jej umowną wschodnią granicę poli¬tyczną, przesunięto znad Łaby na Ural, a południowa granica kontynentu z podzielonych na nowo Bałkanów przeniosła się na podlegający podobnej dezintegracji Kaukaz.

ze Wstępu