Rosyjskie odrodzenie religijne XX wieku

Nikołaj Michajłowicz Ziernow (1898–1980) był rosyjskim filozofem, teologiem i historykiem. W 1921 r. emigrował wraz z rodziną do Jugosławii, gdzie ukończył studia teologiczne. W 1925 r. przeniósł się do Paryża i rozpoczął aktywną działalność w rosyjskim ruchu studenckim; jednocześnie wykładał w Instytucie Teologicznym św. Sergiusza. Od 1930 r. mieszkał w Anglii. Uzyskał tytuł profesora Uniwersytetu Oksfordzkiego, był członkiem Towarzystwa Prawosławno-Anglikańskiego. Jest autorem kilkunastu książek mających duże znaczenie dla poznania myśli rosyjskiej i historii rosyjskiej inteligencji. Niniejsza książka o rosyjskim odrodzeniu religijnym wprowadza czytelnika w mało znany, niezwykły świat intelektualnych dyskusji końca XIX i XX w., które zdawały się ukazywać i zapowiadać nowe oblicze Rosji. Kres tym oczekiwaniom położyła bolszewicka rewolucja, jakkolwiek część myślicieli rosyjskich kontynuowała działalność na emigracji w Europie Zachodniej i Ameryce. Ziernow opublikował swoją książkę w 1963 r. w Wielkiej Brytanii z myślą przede wszystkim o anglikanach – przyjaciołach prawosławnych. Jej rosyjski przekład ukazał się w Paryżu w tym samym roku. Bohaterami Ziernowa są m.in. o. Siergiej Bułgakow, Nikołaj Bierdiajew, o. Pawieł Fłorienski, Siemion Frank. Autor analizuje stosunek inteligencji nie tylko do Cerkwi prawosławnej, ale też do samodzierżawia, marksizmu i rewolucji. Pisze o reformach cerkiewnych, spotkaniu prawosławnych z chrześcijańskim Zachodem oraz o losach emigrantów i Cerkwi na wychodźstwie. Lektura interesująca dla każdego, kogo zajmują zarówno najnowsza historia, jak i dylematy intelektualne osób dokonujących dramatycznych wyborów pod dziejową presją.