Rody uczone Kreski do szkicu

Zapis sześćdziesięciu siedmiu spotkań w domach rodzin inteligenckich, gdzie żyją dziedzice bardzo nieraz długiej, zawsze bogatej tradycji wielorakich zasług, cech oraz cnót tej warstwy, jest repetycją dziejów ojczystych w ciągu dwóch z górą stuleci, choć historia rodzinna sięga niekiedy znacznie dalej w przeszłość.
Perspektywa, z jakiej patrzą na owe dzieje ludzie od pokoleń wdrażani do służby publicznej, którą pełnili wedle zmiennych potrzeb – walką, pracą u podstaw i pracą dla państwa, kiedy się odradzało, a przede wszystkim wiedzą – odsłania niejedną biograficzną tajemnicę.
Losy każdego przedstawionego w książce rodu mają – więcej lub mniej – „historycznych węzłów”, tj. takich momentów, kiedy przez czyny jednostek, przez śmiałe zaangażowania, poza obszarem nauki i nauczania (zawsze idących w parze), splatają się mocno z losami narodu. Poznawanie tych sytuacji daje do myślenia o naszych – dzisiejszych inteligentów – zobowiązaniach.
W biografiach narratorów i bohaterów występujących na kartach książki jest obecna wspólna im wszystkim cecha: śmiałość w podejmowaniu zadań, których wagę i aktualność pozwala odczytać uprawianie nauki, a pomaga w tym świadome odwoływanie się do tradycji uczonego rodu.
Nie brakuje w przywoływanych wątkach tej tradycji zdarzeń dramatycznych, ale i zabawnych, czynów budzących podziw, zarazem niekiedy wątpliwych, ocen zaskakujących.

---