Prawne uwarunkowania obrotu gruntami rolnymi w świetle ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego

W założeniach ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, wskazano, że jej celem jest wzmocnienie ochrony i rozwoju gospodarstw rodzinnych, zapewnienie właściwego zagospodarowania ziemi rolnej, wspieranie zrównoważonego rolnictwa prowadzonego w zgodzie z wymogami ochrony środowiska i sprzyjającego rozwojowi obszarów wiejskich. Realizacji tych celów miało służyć wprowadzanie ograniczeń przedmiotowych i podmiotowych związanych z obrotem gruntami rolnymi, a także przepisy regulujące utrzymanie gruntów w produkcji rolnej przez określony czas po przeniesieniu ich własności. W związku z powyższym istotne pozostaje, w jaki sposób powyższe przepisy były stosowane w praktyce obrotu gospodarczego. Analizy wymaga szczególnie związek wprowadzanych zmian w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego z ilością trans- akcji, których przedmiotem są grunty rolne. Istotne jest zatem poznanie statystyk związanych z przenoszeniem własności nieruchomości rolnych po zmianach przepisów ustawy, ale także związanych z ilością zgód na zbycie nieruchomości wyrażanych przez właściwe organy oraz przesłanek jaki legły u podstaw tych zgód. Te informacje są ważne dla projektowania przyszłych rozwiązań prawnych w zakresie kształtowania ustroju rolnego. Szczególnie przydatne mogą być informacje związane z udostępnianiem gruntów na inne cele niż rolne w odniesieniu do ostatnich zmian ustawowych ukierunkowanych na dopuszczalność dzierżawy czy zbywania gruntów rolnych dla podmiotów publicznych na cele energetyczne.

W monografii przedstawiono analizę przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w kontekście ograniczeń związanych z nabywaniem gruntów rolnych. Analiza dotyczy takich zagadnień, jak:
– analiza ilości transakcji podlegających przepisom ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego,
– ograniczenia w zbywaniu gruntów rolnych,
– wyłączenie od konieczności uzyskiwania zgody na zbycie gruntów rolnych,
– kontrola wykonania obowiązków związanych z rolniczym wykorzystaniem gruntów przez nabywców,
– zgoda na zmianę sposobu korzystania z gruntów,
– wykonywanie prawa pierwokupu przez KOWR,
– realizacja prawa nabycia przez KOWR,
– nadzór nad realizacją zadań przez KOWR,
– postępowania odwoławcze od decyzji KOWR,
– skutki prawne naruszeń przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.