Kodeks cywilny Komentarz Tom 2 Ustawa o księgach wieczystych i hipotece (art. 2-22, 65-111(1) ). Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów

Tom II zawiera komentarz do wyjątkowo często występujących w praktyce i orzecznictwie sądowym zagadnień z prawa rzeczowego uregulowanych w KC: prawo własności (treść i wykonywanie, nabycie i utrata własności, a w tym zasiedzenie, współwłasność (zasady zarządu rzeczą wspólną i zniesienia współwłasności), ochrona własności – uregulowanie roszczenia o wydanie przedmiotu własności (skarga windykacyjna) oraz o zaprzestanie dokonywania naruszeń (skarga negatoryjna), użytkowanie wieczyste (w tym m.in. umowa o ustanowienie tego prawa i jego cechy, relacja wzajemnych uprawnień użytkownika wieczystego o właściciela, wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego), prawa rzeczowe ograniczone: użytkowanie, służebności (w tym w szczególności obszerne uwagi poświęcone stosunkowo niedawno wprowadzonej do prawa polskiego instytucji służebności przesyłu, w odniesieniu do której powstało już bardzo wiele sporów sądowych i istnieje bogate, omówione w komentarzu, orzecznictwo, bez znajomości którego nie jest jasne brzmienie samych przepisów dotyczących tej służebności) oraz zastaw, a także omówiono wnikliwie instytucję posiadania (zwłaszcza w kontekście środków ochrony w razie naruszenia posiadania i własności).

Zgodnie z założeniami serii Komentarze Prawa Prywatnego, w prezentowanym tomie zawarto w istocie komentarz do prawa rzeczowego, a nie wyłącznie do księgi KC poświęconej własności i innym prawom rzeczowym. Z różnych względów, w tym historycznych i ideologicznych, niektóre instytucje prawa rzeczowego, o niezwykłej doniosłości społecznej i znaczeniu praktycznym (zwłaszcza hipoteka) nie zostały uregulowane w KC. Bez ich omówienia komentarz do prawa rzeczowego jest jednak niekompletny. Dlatego Autorzy omawiają także m. in. następujące zagadnienia:

zastaw rejestrowy: ustanowienie zastawu rejestrowego, przedmiot zastawu rejestrowego, prawa i obowiązki zastawcy i zastawnika, zbieg obciążeń, przeniesienie i wygaśnięcie zastawu rejestrowego, zaspokojenie zastawnika, rejestr zastawów (ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów);
prawa jawne z ksiąg wieczystych: zasady materialnoprawne ksiąg wieczystych, rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych (ustawa o księgach wieczystych i hipotece)
hipoteka: powstanie hipoteki, uprawnienia wierzyciela hipotecznego, hipoteka na nieruchomości i hipoteka na wierzytelności, hipoteka przymusowa (ustawa o księgach wieczystych i hipotece).

Autorzy przedstawili całość problematyki związanej ze stosowaniem w praktyce poszczególnych przepisów Kodeksu oraz powstałe w związku z ich wykładnią wątpliwości. Powołano istotne z punktu widzenia praktyki orzecznictwo Sądu Najwyższego i innych sądów, a także wypowiedzi przedstawicieli doktryny – odnosząc się do najnowszych wydań poszczególnych komentarzy. Autorzy rozważają ponadto różne hipotetyczne przypadki zastosowania poszczególnych przepisów, które albo mogą zdarzyć się w praktyce, albo też praktyka może przynieść sytuacje do nich podobne, w których mogą znaleźć zastosowanie przedstawione w komentarzu argumenty.

Stan prawny 15 maja 2017