Katarynka Bolesława Prusa przedstawia zderzenie dwóch światów, wykształconego mecenasa – pana Tomasza i ubogiej, niewidomej dziewczynki. Pan Tomasz pod wpływem niespodziewanych wydarzeń postanawia pomóc małej sąsiadce. W noweli tej Prus zwraca uwagę czytelnika na kwestię filantropii i życia zgodnego z ideą utylitaryzmu. Nadaje się na nagrody dla uczniów szkół podstawowych