Lejwik, Golem
Gliniany bałwan zwany Golemem, stworzony do służby ludziom i powołany do życia przez średniowiecznych rabinów, przeszedł liczne metamorfozy .
Z mitologicznej tradycji przekształcił się w symbol ludzkiej potrzeby kontrolowania otaczającego świata; w Golemie-symbolu zawarty jest także sens bolesnej samoświadomości istoty stworzonej, gdzie relacja człowiek ? Bóg jest uproszczona i powiększona przez relację Golem ? jego twórca rabin. To także potrzeba samodzielności, tożsamości, opieki.
Golem jest jednoczesnym symbolem mitycznej przeszłości i współczesnego świata (oraz przyszłości) zdominowanego przez technologię, w aspekcie konstruktywnym i destruktywnym ludzkiego działania, dylematu związanego z użyciem siły.
Tak jak inne żydowskie symbole, posiada aspekt lokalny (Golem jako narzędzie w obronie Żydów przed atakiem antysemitów) oraz ogólnoludzki. Golem, gliniana istota odczuwa tęsknotę jednocześnie do swojego twórcy, dalekiego i nie osiągalnego (z ontologicznego punktu odniesienia), do niemniej nieosiągalnej ery mesjańskiej, i do własnego nie-istnienia.

Der Goylem (1921), autorstwa żydowsko-rosyjskiego pisarza H. Leivicka (posługiwał się w zapisie swojego imienia Halper jedną literą), tłumaczony na angielski, francuski, włoski i inne języki, jest jedynym wielkim arcydziełem żydowskiego teatru nigdy nie wydanym po polsku. Publikacja Golema stanowi zapełnienie luki w naszej świadomości kulturalnej, w odniesieniu do jednego z najważniejszych mitów literatury europejskiej.