Dyplomatyka to nauka o dokumencie, traktowanym szeroko jako sporządzone w odpowiedniej formie pisane świadectwo dokonanych czynności prawnych. To jeden z najważniejszych rodzajów źródeł historycznych. Właśnie na podstawie krytyki dokumentów wypracowywano podstawowe zasady krytycznej analizy źródłowej. Dyplomatyka jest najstarszą nauką pomocniczą historii i uchodzi za królową w ich zespole. Tradycyjnie skupiała się na dokumentach średniowiecznych, obecnie jednak coraz szerzej wykracza się poza tak zakreślone ramy chronologiczne, uwzględniając zarazem inne, właściwe dla czasów późniejszych formy dokumentacji stosunków prawnych. Książka nawiązuje do tych tendencji. Stara się podsumować wiedzę o owych różnorodnych formach w całej epoce przedrozbiorowej, ukazując ich rozwój w szerszym kontekście zjawisk kultury, upowszechnienia pisma i jego roli w komunikacji społecznej. Kolejne rozdziały, opracowywane przez autorów, posiadających doświadczenie w badaniach nad daną problematyką, dotyczą: istoty dyplomatyki, jej dziejów i pojęć, wydawnictw dokumentów, zagadkowych wciąż początków i ukształtowania się dokumentu polskiego w czasach dzielnicowych, wytworom kancelarii królewskiej oraz innych kancelarii centralnych monarchii, dokumentacji urzędów administracji terytorialnej, dokumentacji Kościoła katolickiego i Kościołów protestanckich, dokumentacji miejskiej, wiejskiej i prywatnej, wreszcie dokumentom ze Śląska, Prus i Pomorza Zachodniego, ziem pozostających wówczas poza granicami państwa polskiego, a całość zamyka ukazanie dziedzictwa staropolskiego w praktyce kancelarii dziewiętnastowiecznych.