Cele naturalne

Poznanie dziejów Ideologicznego myślenia, które w tej książce zostały po raz pierwszy tak obszernie, wnikli­wie i dokładnie przedstawione, pozwoli podważyć scjentystyczny przesąd, przywracając naturalnemu podejściu do przyrody poczucie pewności. Stawianie pytania „Po co?", za którego sprawą czu­jemy się zadomowieni w przyrodzie, nie jest kwestią przy­musu, ale też nie jest mniej uprawnione niż pytania „Skąd?" i „Jak?", które musimy sobie stawiać, aby móc nasze panowanie nad przyrodą utrzymać i potęgować. Pogląd, że interpretowanie naturalnych procesów jako ukierunkowanych na cel jest niedopuszczalnym przenoszeniem charakteru kierowanych przez wolę dzia­łań człowieka na dziedzinę życia organicznego, jest prze­sądem tyleż nieuzasadnionym, co zatwardziałym. Ustanawianie z rozmysłem celów możliwe jest dlatego tylko — to jedna z głównych tez Roberta Spaemanna — że z samej natury jesteśmy już tacy, że do czegoś dą­żymy. Wykazuje on Jasno, że wszelkie próby wyelimino­wania teleologii, lub też zastąpienia jej tolerowaną przez scjentyzm formułą „Jak-gdyby", wikłają się nieuchron­nie w sprzeczności, obciążając nasz stosunek do przy­rody zgubnymi konsekwencjami. Przemawia więc za tym, by leżące u podłoża tych prób scjentystyczne przesądy przemyśleć na nowo.