Nieobecność Ujęcia Szoa w czeskiej dramaturgii

W monografii przedstawiono analizę dramatów Arnošta Lustiga, Arnošta Goldflama i Jiřego Kolářa podejmujących temat Szoa oraz terezińskich sztuk Hanuša Hachenburga, Feliksa Porgesa, Zdeňka Eliáša i Jiřego Steina; omówione są w niej także wybrane spektakle na podstawie tych utworów i zaprezentowane nowsze realizacje teatralne o Zagładzie.

Dzieje Szoa mają potencjał mitotwórczy i zarazem wpisują się w mit. Nazewnictwo rozdziałów studium nawiązujące do greckiej tragedii odwołuje się do teatru i do mitu: historii o niezmiennych rolach i wędrownych motywach. Na scenie występują trzej aktorzy: protagonistes - ocalony z Zagłady, deuteragonistes - reprezentant drugiego pokolenia ocalonych oraz tritagonistes – czeski świadek. Przemówią, posługując się pojęciami ikony, idola, śladu, nieobecności. Powracają reinterpretowane, odwieczne motywy: fatum, anagnorismos, katharsis. Aktorom towarzyszy chorus złożony z dramaturgów, którzy tworzyli w wojennym Theresienstadt i padli ofiarą nazistów. Tok wywodu zatrzymują spoty – wyodrębnione w tekście detale, które pozwalają pogłębić obraz. Doświadczeniami związanymi z Szoa, poruszanymi w sztukach są: pustka/brak, trauma, poczucie winy. Autorka wykorzystuje do badań metodologiczne koncepcje Jacquesa Lacana zbudowane na pojęciach traumy, braku, wyparcia, niewypowiedzianego.