Rozprawa filozoficzna o religii i moralności

Prezentowany zbiorek stanowi z pewnością jeden z najcenniejszych zabytków polskiego piśmiennictwa filozoficznego. Polski czytelnik może w nim prześledzić, jak Mrongowiusz przekładał myśl Kanta, tworząc zarazem polskie pojęcia filozoficzne. Czytelnika niemieckiego być może zainteresują drobne dodatki, wprowadzone w wersji polskiej lecz nie występujące w niemieckim oryginale. Całość stanowi wspaniały przykład przenikania się obu kultur i ich jednoczenia się w dziełach twórców, w których krótkowzroczni politycy niekiedy woleliby widzieć przedstawicieli jednostronnych interesów narodowych.
Die vorliegende Sammlung ist somit eins der wertvollsten Schatze des polnischen Schrifttums im Bereich der Philosophie. Der Polnische Leser kann hier verfolgen, wie Mrongowiusz Kants Gedankengange ubersetzt hat, wobei er erst polnische Begriffe dafur schaffen musste. Den deutschen Leser werden vielleicht die von Mrongowiusz in polnischer Sprache hinzugefugten Erganzungen interessieren, die im Original nicht auftreten. Das Ganze ist ein wunderbares Beispiel dafur, wie sich die beiden Kulturen in Werken von Schopfern vereinen und somit der Kurzsichtigkeit von Politikern trotzen, die diese lieber als Vertreter einseitiger Nationalinteressen gesehen hatten.
Mirosław Żelazny