W latach 1945–1989 rządcami diecezji warmińskiej byli kolejno: ks. Teodor Bensch (1945–1951), ks. Wojciech Zink (1951–1953), ks. Stefan Biskupski (1953–1956), bp Tomasz Wilczyński (1956–1965), bp Józef Drzazga (1965–1978), bp Józef Glemp (1979–1981), bp Jan Obłąk (1981–1985) i bp Edmund Piszcz (1985–1989). W książce starano się przedstawić ich reakcje na kluczowe decyzje władz państwowych godzące w działalność Kościoła oraz wydarzenia istotne dla relacji państwo-Kościół. Opisano stosunek biskupów do ruchu „księży patriotów” oraz organizacji katolickich kontrolowanych przez władze. Odtworzono przede wszystkim charakter korespondencji i rozmów prowadzonych z przedstawicielami aparatu partyjno-państwowego. Scharakteryzowano ponadto relacje rządców diecezji z działaczami NSZZ „Solidarność” i innych struktur opozycyjnych wobec komunistów.
Wiele uwagi poświęcono stosunkowi biskupów do przełomowych wydarzeń o znaczeniu ogólnopolskim, takich jak protesty robotnicze w grudniu 1970 r. i czerwcu 1976 r., nowelizacja konstytucji, zmiany na szczytach władzy PRL, strajki z lata 1980 r., powstanie NSZZ „Solidarność”, wprowadzenie stanu wojennego czy wreszcie wybory parlamentarne z 1989 r. Uwzględniono też sprawy regionalne: tymczasowość administracji kościelnej diecezji warmińskiej, budowę nowego gmachu seminarium duchownego, strajk w Olsztyńskich Zakładach Graficznych „OZGraf”, internowanie lokalnych działaczy opozycji solidarnościowej, powołanie Klubu Inteligencji Katolickiej i Warmińskiego Klubu Katolików w Olsztynie, śmierć studenta Marcina Antonowicza.