Między światami Tłumacz ustny oraz komunikacja międzykulturowa w literaturze odkrycia i konkwisty Ameryki

Odkrycie, podbój i kolonizacja Ameryki przez kilka narodów europejskich stanowiły spotkanie mikro- i makroświatów, konfrontację technologii, intelektów i mentalności, przygodę militarną, poznawczą, komunikacyjną. Podczas pierwszych kontaktów między Europejczykami a Indianami „ręce im za język służyły”, szybko jednak wykształciła się grupa pośredników językowych typu naturalnego, którym predyspozycje i doświadczenie zastępowały szkolenie translatorskie. Zwerbowani siłą lub perswazją, pracowali w trudnych warunkach fizycznych i psychicznych, w stałym kontakcie z przemocą oraz w zagrożeniu życia. Autorka wydobywa ich z cienia i próbuje odtworzyć konkretne sytuacje przekładowe, w których uczestniczyli. Opisy ich fascynujących losów zawierają luki, które przez następne stulecia będą uzupełniać poeci, dramaturdzy, powieściopisarze. Historię tłumaczy odkrycia i podboju Ameryki poprzedza historia tłumaczy działających w Basenie Morza Śródziemnego od czasów starożytnych.

Między światami jest pierwszym całościowym opracowaniem historii przekładu słowa żywego w Nowym Świecie, analizą i syntezą doświadczeń komunikacyjnych odkrywców i zdobywców wszystkich nacji europejskich, które pod koniec XV oraz w XVI wieku wysłały swoje statki na zachód, za „Morze Ocean”. Opatrzona plastycznymi cytatami z materiałów źródłowych (dzienników pokładowych Kolumba i załogantów Drake’a, listów Cortesa i opowieści jego żołnierzy, świadectw zwycięzców i zwyciężonych, francuskich relacji z Kanady i Brazylii) oraz z literatury pięknej (od Lopego de Vegi przez peruwiański teatr ludowy po XX-wieczne farsy meksykańskie, od XVI-wiecznych eposów po powieść fantasy), praca imponuje rozległą erudycją, trafnością analiz i sztuką translatorską.

Marzena Chrobak jest adiunktem w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, literaturoznawcą, przekładoznawcą, tłumaczem literatury pięknej