Jaszczur

Jaszczur pisany w latach 1830-1831, ukazał się w całości w sierpniu roku 1831.
Powieść należy do pierwszej epoki twórczości Balzaka; pisał ją tuż po sukcesach Fizjologii małżeństwa i Szuanów.
Praca nad Jaszczurem przebiegała w dość chaotyczny sposób – Balzak nie przygotował ogólnego planu powieści, wiedział jedynie, jakie sceny zaczerpnięte z własnych doświadczeń, własnego życia chce wprowadzić w ogólne, fantastyczne ramy fabuły.
W tej powieści Balzak nie osiągnął jeszcze pełni własnego wyrazu, nie opanował techniki swoich dążeń.
Dominuje tu romantyzm koncepcji, a zwłaszcza przeprowadzenia; nie sama rzeczywistość staje się mitem, wyłącznie przez sposób jej ujęcia, ale element baśniowy, fantastyczny miesza się wręcz z realizmem wielu szczegółów.

Akcję utworu osadził Balzak we współczesnych mu czasach: bezpośrednio po rewolucji lipcowej i wstąpieniu na tron Ludwika Filipa. Młodzieniec Rafael de Valentin zamierza popełnić samobójstwo po przegraniu w kasynie ostatnich pieniędzy. Przypadkowo trafia do magazynu starożytności – sklepu z antykami, tam tajemniczy starzec pokazuje mu skórę jaszczura z inskrypcją w sanskrycie. Głosi ona, że osoba, która wejdzie w posiadanie jaszczura będzie mogła spełnić każde marzenie, jednak skóra będzie się kurczyć, w miarę wypowiadania kolejnych życzeń. W momencie gdy zniknie całkowicie, jej posiadacz umrze. Mimo ostrzeżeń właściciela sklepu Rafael postanawia wziąć z sobą jaszczura, rezygnuje z samobójstwa i zapowiada rozpoczęcie nowego, pełnego rozrywek i uciech, beztroskiego życia.