Prezentowany album ukazuje najważniejsze zjawiska związane z polską konspiracją w latach 1944-1956. Jest efektem prac nad wystawą "Zaplute karły reakcji... Polskie podziemie niepodległościowe 1944-1956" oraz "Atlasem polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956." Zdajemy sobie sprawę, że ułożone w porządku chronologicznym fotografie i zwięzłe komentarze nie pokazują wszystkich aspektów historii antykomunistycznego podziemia. Wierzymy jednak, że dają wyobrażenie o postawie, wyborach i dramatach ludzi, nazywanych przez propagandę władzy Polski Ludowej "zaplutymi karłami reakcji" - stad tytuł albumu. W albumie zostały zamieszczone materiały prezentowane na wystawie, w "Atlasie", a także niepublikowane fotografie, z których większość pochodzi ze zbiorów Mariana Pawełczaka "Morwy", żołnierza Oddziału Zgrupowania AK-DSZ-WiN mjr. Hieronima Dekutowskiego "Zapory". Ponieważ już po zakończeniu prac nad wystawą weszliśmy w posiadanie tak wartościowego zbioru fotografii, postanowiliśmy go zaprezentować w całości.