Wykłady o literaturze

Vladimir Nabokov (1899–1977), jeden z najwybitniejszych pisarzy świata w XX wieku, z urodzenia Rosjanin arystokratycznego rodu, emigrant od czasów rewolucji październikowej, całe późniejsze życie spędził w krajach Zachodu. Mieszkając w latach 40. i 50. w USA, pracował na kilku uczelniach, a jego wykłady zostały opublikowane w postaci trzech książek: Wykłady o Don Kichocie, Wykłady o literaturze i Wykłady o literaturze rosyjskiej. Niniejszy tom dotyczy literatury zachodniej i ma postać omówień kilku konkretnych dzieł europejskich autorów (Austen, Dickens, Flaubert, Stevenson, Proust, Kafka, Joyce). Na tych konkretnych przykładach Nabokov pokazuje nam, czym w jego rozumieniu jest prawdziwa literatura i rozprawia się z przesądami na temat właściwej lektury jej utworów. Nie mają nas one „uczyć życia” ani dostarczać abstrakcyjnych generalizacji. Prawdy nie mamy szukać w postaciach dzieła, lecz w jego autorze i akcie kreacji. Literatura jest magią i wyobraźnią dla nich samych, a artyzm tkwi w szczegółach. Dlatego tekstowi wykładów towarzyszą obficie rysunki, na których Nabokov kreśli detale: przypuszczalny wygląd Samsy-żuka z Przemiany Kafki, orchidei Odety z powieści Prousta czy fasady domu Blooma z Ulissesa Joyce’a. Wykłady o literaturze, podobnie jak pozostałe tomy, nie są ani jej historią, ani teorią, lecz ćwiczeniem z lektury, która tak bardzo zbliża się do dzieła, że aż je przenika na wskroś i dociera do samej natury artyzmu.