Proponowana Czytelnikom lektura stanowi pokłosie ogólnopolskiej sesji naukowej, która odbyła się w Bydgoszczy i Toruniu w dniach 7-8 października 1999 r. Organizatorami konferencji były: Instytut Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy (obecnie Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego) (prof. dr hab. Włodzimierz Jastrzębski) oraz Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (prof. dr hab. Ryszard Sudziński). Jej zamysł zbiegł się z 60 rocznicą napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę. Pomysłodawcy spotkania, w którym udział wzięło liczne grono historyków z wielu ośrodków, postanowili przywołać problematykę ziem, które w latach 1939-1945 znalazły się pod okupacją niemiecką. Organizatorzy konferencji wyszli bowiem z założenia, że w ostatnich latach badania nad tą sferą zagadnień zostały wyraźnie spowolnione w stosunku do liczby publikacji i konferencji poświęconych wschodnim ziemiom Rzeczypospolitej, włączonym w 1939 roku do Związku Radzieckiego.
Podjęta w ośrodkach akademickich Bydgoszczy i Torunia inicjatywa spotkała się z dużym zainteresowaniem historyków polskich, zwłaszcza młodszego pokolenia, którzy w wygłoszonych referatach i komunikatach poruszyli wiele nowych aspektów ,,wojny polskiej" 1939 roku oraz jej konsekwencji dla ziem II Rzeczypospolitej, które wówczas znalazły się pod okupacją niemiecką(...)