Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III

Przebieg bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego stanowi na ogół, dostatecznie znaną kartę naszych dziejów. Szczegól­nie wpływ zagranicy na losy trzeciej elekcji pojagiellońskiej zainteresował różnolitością i barwnością epizodów spory zastęp historyków polskich i obcych. Kiedy jednak spróbujemy tylko opuścić pole elekcyjne, aby badać dalszy rozwój wypadków, swoją genezą opartych o wydarzenia elekcyjne, natrafimy na nieomal zupełne milczenie w tym względzie historiografii. Jedna, jedyna rozprawa Augusta Sokołowskiego (Przed roko­szem, Rozpr. wydz. hist. fil. A. lim. t. XV. 1882), dziś już przestarzała, nie dała, jakby się należało spodziewać, innym badaczom bodźca do badań w tym kierunku.
Rzecz to tym bardziej zastanowienia godna, że w pierw­szych latach rządów Zygmunta III należy nam doszukiwać się genezy tak polityki zagranicznej i wewnętrznej pierwszego Wazy na tronie polskim, jak i wytłumaczenia konfliktu między naro­dem a królem i między Zygmuntem a kanclerzem Janem Za­moyskim.
Właśnie zapełnienie tej luki w dotychczasowych docieka­niach, przedstawienie ogniwa łańcucha dziejowego od chwili niezgodnej elekcji aż po sejm pacyfikacyjny 1589 r. jest celem niniejszej rozprawy. Tak bowiem jak Byczyna na polu militarnym, jak traktat bytomsko-będziński w dziedzinie polityki zagranicznej, tak sejm 1589 r. był w dziedzinie polityki wewnętrznej właściwym zamknięciem okresu zawirowań elek­cyjnych.

---