"Nasz stosunek do zachodniej części kontynentu opierano na dwóch dogmatach: spichrza (Europa nas potrzebuje ze względów gospodarczych, ponieważ odżywia się głównie polskim zbożem) oraz przedmurza (jesteśmy jej niezbędni jako osłona militarna). Wyprowadzono z tego wniosek, jakże niebezpieczny dla istnienia Rzeczypospolitej: Zachód nie dopuści do zniknięcia państwa polskiego z politycznej mapy kontynentu. Oświecenie miało nas brutalnie obudzić z tego snu".
fragment książki