Odmienna mowa, wygląd, zachowanie od wieków wzbudzały różnorodne, często skrajne emocje: zaciekawienie, obawę, a nawet strach. Uczucia te były podstawą rozmaitych działań społecznych – od chęci zrozumienia i akceptacji, poprzez próby oswojenia odmienności, aż do dążenia do anihilacji. Zawarte w książce artykuły, oddając punkt widzenia różnych dyscyplin, odpowiadają na pytania dotyczące ludzkiego bytu w relacjach odmienności. Jest ona rozważana przez pryzmat wielu czynników i motywów – społecznych, etnicznych, religijnych, politycznych, w wielorakich wymiarach, bo zarówno jednostek, wspólnot lokalnych, jak i organizmów państwowych. Zdając sobie sprawę, że tom ten naturalnie nie wyczerpuje tematu odmienności, redaktorzy mają nadzieję, że prezentowana praca przyczyni się do wzbogacenia dotychczasowej wiedzy oraz do dalszych studiów nad tą problematyką.