Spotkanie z wychowankiem Ku tożsamości ipse pedagoga

Podjęty przez Autorkę książki namysł nad tożsamością pedagoga i w konsekwencji tworzenie jej projektu, osadzony jest w antropologicznej filozofii wychowania, której podstawowym zadaniem jest odsłanianie sensu wychowania wbudowanego w sens ludzkiej egzystencji. Odkrywa się tu znaczenie bycia sobą w tworzeniu sensu wychowania jako wspólnego doświadczenia osobowego.

Pytanie „kim jest pedagog?” jest przez Autorkę potraktowane jako pytanie filozoficzne. Ten rodzaj pytania nie tyle budzi zaciekawienie pytającego, ile wprowadza go w stan niepokoju, a udzielenie na nie odpowiedzi nie jest tylko kwestią talentu, wiedzy i czasu. Istota tego pytania, która wyraża się w jego nierozstrzygalności i otwartości, jak i w wielości, różnorodności i zmienności udzielanych nań odpowiedzi, implikuje jego nieograniczoną w czasie i przestrzeni ważność. W pytaniu „kim jest pedagog?” chodzi przede wszystkim o ujawnienie i rozjaśnienie sensu bycia pedagogiem w wychowaniu, pojmowanym jako wspólne doświadczenie osobowe. Drogą poszukiwania odpowiedzi jest analiza bycia takim pedagogiem, który sam jest w stanie postawić pytanie o samego siebie. Nie chodzi o zbudowanie ideału, który inni mieliby podzielać, lecz o odsłonięcie znaczeń takiego bycia pedagogiem, w którym zawarta jest już immanentnie etyczność.

W tej książce pedagog pojmowany jest jako byt zagadnięty, wezwany przez wychowanka -zawsze już „jakoś” Innego. Bycie zagadniętym oznacza, że jego sytuacja w wychowaniu jest sytuacją bytu odpowiadającego – odpowiadającego „na...” i odpowiadającego „za...”, jak również „ku...”. W relacji Ja-Ty odnajdujemy rzeczywistość wychowania – rzeczywistość zagadnięcia odpowiadania, rzeczywistość odpowiedzialności.

Książka Anny Walczak to praca bardzo obszerna i w wybranym obszarze teoretycznym erudycyjna, kompetentnie osadzona w tradycji i metodologii filozofii fenomenologicznej i hermeneutycznej, chociaż w deklaracji metodologicznej Autorka czyni interesujące i godne poparcia zastrzeżenie, iż traktuje przestrzeń myśli filozoficznej jako jedną, zróżnicowaną, wielogłosową filozofię. (...) Świetną jej częścią jest konkludujący pracę rozdział, dotyczący problematyki etycznej – wizja „sytuacyjna” i „praktyczna” (z opozycją wobec normatywności – ale nie powinności) jest przekonująca i dobrze osadzona w dotychczasowych analizach, jednocześnie silnie wiąże się z wątkiem tożsamości pedagoga. W całym tekście znajdujemy wiele błyskotliwych analiz szczegółowych. (...) książkę czyta się z zainteresowaniem i niewątpliwie dotyka ona istotnych kwestii dla współczesnej teorii edukacji.

Prof. zw. dr hab. Tomasz Szkudlarek