Sojusznicy z rozsądku Polska i Czechosłowacja w projekcie socjalistycznego internacjonalizmu filmowego w okresie 1945–1970

Rozprawa przedstawia historię sukcesów i porażek powojennego projektu filmowej współpracy między Polską a Czechosłowacją. Opisuje proces jego realizacji, kluczowe momenty, które miały decydujący wpływ na przebieg projektu, oraz analizuje przyczyny, dla których niektóre aspekty współpracy były realizowane z nadmiarem, a inne zakończyły się niepowodzeniem. Rozważa również, jakie konsekwencje przyniosła ta współpraca dla obu krajów.
Tematem książki jest transfer kulturowy pomiędzy dwoma krajami socjalistycznymi w okresie zimnej wojny. W tym czasie współpraca filmowa między Polską a Czechosłowacją obejmowała wspólne produkcje filmowe, uczestnictwo w wydarzeniach branżowych i stowarzyszeniach, wymiany edukacyjne oraz wspólne uczestnictwo w festiwalach filmowych. Działania te tworzą – zrekonstruowany z perspektywy czasu – tzw. socjalistyczny internacjonalizm filmowy, czyli zestaw praktyk i postaw odzwierciedlających uczestnictwo w socjalistycznej kulturze filmowej, charakterystycznej dla krajów będących pod wpływem radzieckiej soft power.
Praca dowodzi, że choć socjalistyczny internacjonalizm filmowy nie spełnił założeń politycznych, przejawił się w działaniach praktycznych: w zawodowych kontaktach, w realizowanych i niezrealizowanych projektach filmowych oraz we współtworzeniu wydarzeń kształtujących socjalistyczną kulturę filmową. Projekt ten wspierał modernizację polskiej kinematografii, wzmacniał symboliczny prestiż filmów, umożliwiał zdobywanie wiedzy i rozwijanie kontaktów zawodowych przez studentów, filmowców i pracowników branży filmowej, a także przyczyniał się do budowania wizerunku aktorów i aktorek.


The study presents a history of the successes and failures of the post-war project of film cooperation between Poland and Czechoslovakia. It describes the process of its realisation, the key moments that had a decisive influence on the course of the project and analyses the reasons why some aspects of the cooperation were carried out to excess and others failed. It also considers what consequences the cooperation has had for both countries.
The theme of the book is cultural transfer between the two socialist countries during the Cold War. At that time, film cooperation between Poland and Czechoslovakia included joint film productions, participation in industry events and associations, educational exchanges and participation in film festivals. These activities form - reconstructed in retrospect - the so-called ‘socialist film internationalism’, a set of practices and attitudes reflecting participation in socialist film culture, characteristic of countries under the influence of Soviet soft power.
The work demonstrates that although socialist film internationalism did not fulfil political objectives, it manifested itself in practical activities: in professional contacts, in realised and unrealised film projects and in the co-creation of events shaping socialist film culture. The project supported the modernisation of Polish cinematography, strengthened the symbolic prestige of films, enabled students, filmmakers and film workers to acquire knowledge and develop professional contacts, and contributed to the image of actors and actresses.