Słownik historyczny i krytyczny Wybór

Niezwykła erudycja francuskiego filozofa i historyka Pierre'a Bayle'a (1647-1706) sprawiła, że jego wydany w 1696 r. Słownik historyczny i krytyczny stanowił ważne uzupełnienie i krytyczny komentarz do wielu wcześniejszych publikacji tego typu. Zasadnicza wartość tego dzieła tkwi jednak nie w warstwie faktograficznej, lecz w filozoficznych komentarzach, które Bayle zawarł w obszernych przypisach. Rozchwytywany, czytany i podziwiany za drobiazgową analizę źródeł oraz wnikliwość polemik, Słownik budził też niekiedy zgorszenie sceptycznym wydźwiękiem filozoficznych rozważań i nazbyt postępowymi poglądami jego autora nawołującego do całkowitej tolerancji religijnej. Ostatecznie zaś potwierdził on swą wartość w rękach kolejnych pokoleń filozofów, gdy stał się obowiązkową lekturą myślicieli oświeceniowych, dostarczając im - jak mawiał Voltaire - amunicji w toczonych przez nich sporach.

Niniejszy wybór ze Słownika historycznego i krytycznego, pierwszy w języku polskim, zawiera hasła, które wywarły największy wpływ na filozofię osiemnastego stulecia, a jednocześnie ukazują kunszt polemiczny Bayle'a.