Rządy Zygmunta Jagiellończyka na Śląsku i w Łużycach (1499-1506)

Historia rządów Zygmunta Jagiellończyka na Śląsku, w Opawie i Łużycach została już raz opracowana przez Breythera w 1906 r. Jakkolwiek autor wykorzystał w swej dysertacji najważniejsze źródła z Archiwum Państwowego i Miejskiego we Wrocławiu i Dreźnie, to jednak uczynił to pobieżnie, zazna­czając tylko szkicowo szereg najważniejszych spraw i dając obraz ogólny i niekompletny. Dlatego temat ten wymagał jeszcze ponownego opracowania i uzupełnienia. Z innych opra­cowań literatura historyczna dotykała tego tematu tylko albo przy sposobności badania dziejów młodości Zygmunta I (Osso­liński, Pawiński), albo jako część opracowań ogólnych historii Śląska, Głogowa, Opawy czy Łużyc (Grünhagen, Blaschke, Biermann, Jecht), albo wreszcie przy rozważaniu kwestii i proble­mów specjalnych (Divéky, Finkel, Gumowski, Matuszkiewicz, Piotrowicz).
Przy szczegółowym zbadaniu zbiorów archiwal­nych okazało się, że zawierają one jeszcze sporo nieznanych materiałów uzupełniających. Należy tu wymienić najpierw Księgi rachunków Zygmunta w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie (nr 29 i 33). Na tych Księgach oparł wprawdzie swoją pracę o młodych latach Zygmunta Starego Pawiński, jednak uwzględnił przeważnie tylko stronę kulturalno-obyczajową, życie prywatne Zygmunta i jego dworu, dru­kując przykładowo szereg pozycji z rachunków. Podobnie wykorzystał księgi Divéky, który zajął się pobytem Zygmunta na Węgrzech i wydał drukiem osobno tę część rachunków, która dotyczy pobytu królewicza na dworze budzińskim, oraz frag­menty stosunków Zygmunta z Węgrami. Obaj autorzy nie wy­czerpali z rachunków materiałów do stosunków politycznych, zwłaszcza w okresie pobytu Zygmunta na Śląsku. Na tę dzia­łalność publiczną Zygmunta starałem się zwrócić szczególniej­szą uwagę w niniejszym opracowaniu. W Archiwum Głównym znajduje się również wykaz dworzan Zygmunta (Księga nr 21), w którym każdemu z dworzan poświęcono kilka kart i wpisy­wano, ile, kiedy i gdzie dostał pieniędzy. Nowych ważniejszych materiałów do niniejszego tematu wykaz ten nie daje, gdyż powtarza tylko pozycje znane już z tamtych dwóch Ksiąg i nawet na nie się powołuje.