Ptasznik z Wilna o Józefie Mackiewiczu zarys monograficzny

Józef Mackiewicz był najbardziej „wyklętym” polskim pisarzem XX wieku. Był bezwzględnym krytykiem i nieprzejednanym demaskatorem systemu komunistycznego we wszystkich jego wcieleniach. Stworzył najbardziej spójne i konsekwentne uzasadnienie antykomunizmu jako postawy etycznej, światopoglądowej i historiozoficznej. Z tego powodu stał się dla komunistów i postkomunistów, ale także dla wielu działaczy emigracyjnych, a nawet opozycyjnych w PRL wrogiem publicznym numer jeden. W odwecie za ujawnianie – jeszcze przed 1939 r. - wpływów sowieckich w polskim życiu publicznym, był oskarżany o kolaborację z Niemcami.

Był jednym z nielicznych polskich świadków odkrywania grobów katyńskich – jego relacje o tym ludobójstwie, złożone także przed Komisją Kongresu USA, stanowią do dziś przejmujące poznawczo i literacko, największe oskarżenie systemu bolszewickiego.

Publicystyka i reportaże Mackiewicza należą do największych osiągnięć tego typu prozy. Jego powieści i opowiadania są bezcennym świadectwem losu Polaków i innych narodów na tzw. Wschodnich kresach II Rzeczpospolitej. A przewodnia idea jego twórczości – „jedynie prawda jest ciekawa” – stała się dziś wykładnikiem świadomości wszystkich, którzy dążą do odkłamania wiedzy o historii współczesnej. Te kwestie doskonale przybliża i wyjaśnia Ptasznik z Wilna. Za tę książkę autor otrzymał Nagrodę „Kultury” im. Zygmunta Hertza (Paryż 1991).

Opublikowany po raz pierwszy w 1991 r., gruntownie rozszerzony i uzupełniony w 2007 r., Ptasznik z Wilna jest jak dotąd jedyną, pełną monografią życia i twórczości największego pisarza emigracyjnego XX wieku, którego Czesław Miłosz zaliczył do najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku.