Tupak Amaru II (José Gabriel Túpac Amaru) był potomkiem ostatniego władcy Inków i przyjął jego imiona. Stanął na czele wielkiego powstania tubylców przeciwko hiszpańskim kolonizatorom w Peru w latach 1780-1783. Rozprzestrzeniło się ono na duże obszary Ameryki Południowej - od Kolumbii po Argentynę.

Mimo początkowych sukcesów rebelia została krwawo stłumiona przez wojska hiszpańskie. Jej przywódca został schwytany i stracony podczas makabrycznej egzekucji 18 maja 1781 roku na głównym placu Cuzco. Po torturach i próbie rozerwania końmi kaci obcięli mu głowę i rozczłonkowali zwłoki.

Tupak Amaru II stał się symbolem oporu przeciwko uciskowi kolonialnemu w Ameryce Łacińskiej. W niepodległym Peru został bohaterem narodowym i inspirował ruchy na rzecz sprawiedliwości społecznej i praw ludności indiańskiej.

O powstaniu Tupaka Amaru II zajmująco pisze Jarosław Wojtczak, pisarz, podróżnik, indianista, popularyzator historii, m.in. autor książek z Bellonowskiej serii „,Historyczne Bitwy“, oraz podkastu „,Indianie i blade twarze“, na Youtube.