Oświeceniowe źródła idei sekularyzmu

Niniejsza monografia przybliża polskiemu czytelnikowi współczesne debaty nad sekularyzmem rozumianym jako koncepcja świeckiego państwa. Upadek tak zwanej tezy sekularyzacyjnej – zakładającej ścisły związek między powstaniem społeczeństw nowoczesnych a prywatyzacją lub zanikiem religii – sprawił, że kwestia wiary religijnej stała się dziś szczególnie istotna. Zebrane w tomie teksty wybitnych filozofów i historyków idei (między innymi Charlesa Taylora oraz Jonathana Israela) dzielą się na dwie główne części: Sekularyzm we współczesnej filozofii politycznej oraz Oświecenie a narodziny „świeckiej epoki”. Autorzy części pierwszej podejmują problem obecności religii w sferze publicznej w warunkach moralno-duchowego pluralizmu oraz zagadnienie uniwersalności idei sekularyzmu i tolerancji religijnej. Teksty zawarte w drugiej części dotyczą historycznych źródeł sekularyzmu, w szczególności przemian rozumienia religii, zapoczątkowanych w epoce Oświecenia. Interdyscyplinarny charakter zamieszczonych w książce artykułów pokazuje, że sekularyzm oraz wiążące się z nim rozumienie religii są zagadnieniami niezwykle złożonymi, a także mającymi u swych podstaw różnorodne procesy historyczne, chociażby w postaci wyłonienia się świeckiej wizji człowieka czy oświeceniowych prób racjonalizacji religii.

"Jak dowodzą autorzy zebranych w tomie artykułów, religia okazuje się wciąż żywym elementem sfery, którą Charles Taylor określił – za Benedictem Andersonem – mianem społecznego imaginarium. Sfera ta obejmuje nie tylko wyartykułowane pojęcia, ale także to, co w świadomości społecznej milcząco, implicite zakładane, a co wywiera wielki wpływ na ludzkie postawy i wybory. Z tego względu badania nad sekularyzmem i postsekularyzmem mają ogromną doniosłość społeczną.
Pracę tę należy określić jako niezwykle potrzebną. Debaty nad sekularyzmem częstokroć przybierają charakter sporów ideologicznych, a używane w nich pojęcia są dalekie od precyzyjnych terminów i odgrywają rolę inwektyw, straszaków itp. Sekularyzacja jest „pojęciem walczącym” (Ian Hunter). Dotyczy to również debaty publicznej w Polsce, gdzie pojęcie sekularyzacji jest silnie nacechowane ideologicznie i stosowane często jako nazwa dla degeneracyjnych procesów związanych z ekspansją liberalizmu".
Z recenzji dra hab. Witolda Nowaka, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego

Anna Tomaszewska – adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Redaktor prac Filozofia Oświecenia. Radykalizm – religia – kosmopolityzm (2015), wraz z Justyną Miklaszewską, oraz The Sources of Secularism: Enlightenment and Beyond (2017), wraz z Hasse Hämäläinenem.

Damian Barnat – adiunkt w Zakładzie Filozofii i Socjologii Turystyki Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Autor rozprawy doktorskiej Problematyka świeckości w filozofii Charlesa Taylora, obronionej w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego.