Okrągły Stół, czyli polski Rubikon

Czym więc w istocie był Okrągły Stół?



W dziejach każdego kraju można wskazać przełomowe chwile, określane mianem symbolicznego przekraczania Rubikonu. W historii Polski niewątpliwie były nim obrady Okrągłego Stołu (II-IV 1989), przy którym naprzeciwko siebie zasiedli przedstawiciele władzy komunistycznej i opozycji.

Wydarzenie to po dziś dzień rozpala emocje i budzi głębokie kontrowersje. Dla jednych jest synonimem zdrady narodowej, inni widzą w nim świadectwo roztropności Polaków, dzięki której możliwe stało się bezkrwawe przejście PRL do III Rzeczpospolitej.

Książka ta jest opowieścią o obradach Okrągłego Stołu oraz o drodze do niego prowadzącej, której początek sięga Sierpnia 1980 roku i powstania „Solidarności”. Czytelnik odnajdzie tu szczegółowy opis przebiegu obrad zarówno tych toczonych oficjalnie w Pałacu Namiestnikowskim, jak i poufnych – w podwarszawskiej Magdalence.

Mija właśnie dwadzieścia lat od przełomowych dla najnowszych dziejów Polski obrad Okrągłego Stołu. Paulina Codogni, autorka dobrze przyjętej przed kilku laty książki o Październiku ’56, tym razem przygotowała świetną rzecz o wydarzeniach polskich lat 1988-89. Przedstawia w niej dokładnie dwie fale strajkowe z 1988 r., które politycznie ponownie wypromowały Solidarność; pośrednictwo Kościoła, umożliwiające wzajemne kontakty opozycji solidarnościowej i władz komunistycznych; kontekst międzynarodowy negocjacji; postawy ich głównych protagonistów, w tym Lecha Wałęsy i Wojciecha Jaruzelskiego; wnikliwie omawia skomplikowany przebieg rozmów, ich zwrotne momenty, dyskusje w Pałacu Namiestnikowskim i w słynnej Magdalence; analizuje wielorakie skutki Okrągłego Stołu, które doprowadziły do upadku komunizmu w Polsce i, w konsekwencji, w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej; prezentuje zacięte spory, jakie do dziś wydarzenie to wywołuje wśród specjalistów.

***

Ta bardzo interesująco napisana, wyważona i obiektywna opowieść młodej utalentowanej badaczki, dzięki walorom języka i ciekawemu ujęciu, ma też niewątpliwe walory dobrej popularyzacji, ułatwiającej zrozumienie fenomenu polskiego Rubikonu 1989 roku.
Prof. dr hab. Jan Kofman

***

Paulina Codogni: Czy Pana zdaniem w krytyce Okrągłego Stołu jest coś słusznego?

Lech Wałęsa: Dzisiaj można myśleć, że wiele rzeczy byliśmy w stanie zrobić inaczej. A ja Pani powiem, że nic więcej, nic mądrzej, nic szybciej nie dało się zrobić. Gdyby było można, to bym to zrobił, to byśmy tak zrobili. Ale nie byliśmy w stanie, nie byliśmy przygotowani do rządzenia. Osiągnęliśmy i tak maksimum tego, co było możliwe.

Z rozmowy z Lechem Wałęsą

Wojciech Jaruzelski: Zależy, z której patrzy się strony. W tej chwili krytykują głównie te osoby i środowiska, które znalazły się poza Okrągłym Stołem i które nawet były jego zwolennikami, ale uważały, że po nim należałoby zradykalizować kurs – dobić komunę.

Z rozmowy z Wojciechem Jaruzelskim


Paulina Codogni

Urodzona w 1978 roku, pracownik Zakładu Europy Środkowo-Wschodniej w Instytucie Studiów Politycznych PAN oraz asystent w Katedrze Stosunków Międzynarodowych w Collegium Civitas. Absolwentka Szkoły Głównej Handlowej (2002), gdzie ukończyła Finanse i Bankowość oraz Międzynarodowe Stosunki Polityczne i Gospodarcze. Autorka monografii „Rok 1956” oraz współautorka haseł do "Słownika biograficznego Europy Środkowo-Wschodniej", wydanego w polskiej i angielskiej wersji językowej oraz "Słownika najnowszej historii świata".

---